De naam Brunssummerheide wordt gebruikt voor circa 600 hectare groot natuurgebied van Vereniging Natuurmonumenten; dit betreft met name de zogenaamde Schrieversheide. Anderzijds noemt men zo ook het circa 1800 hectare grote recreatiegebied waarin dit natuurgebied ligt. Het recreatiegebied 'Brunssummerheide' ligt in het zuidoosten van de gemeente Brunssum en aangrenzende gemeenten Heerlen en Landgraaf. Het recreatief gebruik houdt onder andere in wandelen, fietsen, golfen en paardrijden.

De Schrieversheide (op Heerlens grondgebied) is een restant van een vroeger veel groter heideveld dat nu voor een deel bebost is, verdwenen onder een vuilstort of bebouwd. Het werd na de tweede wereldoorlog gebruikt als militair oefenterrein. De nog altijd zeer waardevolle en fraaie Schrieversheide is een van de meest heuvelachtige in Nederland en de enige heide van enige omvang in Zuid-Limburg. Daardoor komen grote hoogteverschillen voor en fraaie vergezichten. De kweldruk op de bronnen van de Roode Beek is daarom groot. De heide wordt dus doorsneden door een sterk venig en moerassig beekdal, met veel van de bijbehorende begroeiing, wat voor Nederland een grote bijzonderheid mag heten.

Als gevolg van bruinkoolwinning door de firma Bergerode tussen de twee wereldoorlogen, was een grote berg zekzand ontstaan. Op 10 juni 1955 schoof na langdurige regenval deze berg zand in de voormalige groeve, daarbij het zwembad bedekkend. Bij deze aardverschuiving ontstond de Koffiepoel. Op het Brunssumse gedeelte werd verder voornamelijk mijnhout aangeplant.

In het zuidwesten van het gebied ligt de Heksenberg naast de gelijknamige wijk.

De Brunssumerheide is een Natura 2000-gebied.