Wandeltraining donderdagmiddag in Wijnandsrade

Wijnandsrade

Wijnandsrade is een dorp in Nederlands-Limburg. Tot 1982 was het een zelfstandige gemeente, die bestond uit het dorp Wijnandsrade en de buurtschappen Brommelen, Swier, Laar, Hellebroek en Vink. Bij de gemeentelijke herindeling van 1982 is het dorp opgegaan in de gemeente Nuth. sinds 1 januari 2019 behoort het dorp, na de fusie van de voormalige gemeenten Onderbanken, Nuth en Schinnen tot de gemeente Beekdaelen. 

Het dorp ontleent zijn naam aan de ridder Winand Maschereil en een oud woord voor ontginning, te weten rade (ook wel: rhode of rode). De naam Wijnandsrade verwijst daarmee naar de ontginning van ridder Winand. In vroegere tijden werd het dorp ook wel Rode of Herwinandsrode genoemd. Een aantal straatnamen in het dorp verwijzen nog naar die ontstaansgeschiedenis.

De ontginning van (het gebied rondom) Wijnandsrade zou al hebben plaatsgevonden omstreeks de 10e of 11e eeuw, twee eeuwen voordat Winand Maschereil het gebied in de 13e eeuw in leen kreeg. Tot de Franse tijd was Wijnandsrade een vrije rijksheerlijkheid en behoorde achtereenvolgens tot het Spaanse en later Oostenrijkse Land van Valkenburg. Vanaf 1794 werd Wijnandsrade een gemeente in het departement Nedermaas. Van 1815-1982 was Wijnandsrade een Nederlandse gemeente in de provincie Limburg. In de jaren 1830-1839 behoorde het tot België. Van 1982-2018 maakte het onderdeel uit van de gemeente Nuth en sinds 2019 van de gemeente Beekdaelen.

Oorspronkelijk was de buurtschap Swier groter dan Wijnandsrade, maar dat is in de 20e eeuw veranderd door veel nieuwbouw in de hoofdkern. Tot Wijnandsrade worden ook de buurtschappen Vink, Brommelen, Laar en Aalbeek (gedeeltelijk) gerekend.

Kasteel

De bouw van het oorspronkelijke kasteel vond plaats in de jaren 1554-1563. Het kasteel en borchhof zijn vervolgens tussen 1717 en 1719 ingrijpend verbouwd door Freiherr (baron) Joseph Clemens von dem Bongart. De langgerekte voorgevel stamt nog uit die tijd. In 1775 volgde daarna nog een verbouwing.

Van 1872 tot 1910 was op het kasteel een seminarie van de Duitse Jezuïetenorde gevestigd, die wegens de Kulturkampf het Duitse Rijk moest ontvluchten. De vestiging in Wijnandsrade stond onder leiding van pater Wilhelm Eberschweiler, die voorgedragen is om door de Rooms-Katholieke kerk voor zijn werk zalig verklaard te worden. Een andere bekende bewoner was pater Erich Wasmann, die een mierencollectie bijeenbracht die wereldberoemd is geworden. Later was van 1928 tot 1967 een seminarie van de paters Minderbroeders-Conventuelen op het kasteel gevestigd, dat onder leiding stond van pater Carolus Hoyng.

Het kasteel en de hoeve zijn in de jaren 1980-1992 voor het laatst gerestaureerd en thans in het bezit van de Stichting tot behoud van Kasteel Wijnandsrade.